1. Grekçe Alfabe & Sesli Harfler

Grekçe harfler ile oyulmuş M.Ö 6.yüzyıldan kalma bir Atinalı gemi parçası. Atina Agorası Kazıları’nda bulunmuştur.

Sesliler

I. α ε η ι ο υ ω

Yazıldığı gibi oku! Eski Yunan alfabesini öğrenirken, Yunanca hecelemeyle ilgili temel bir ilkeye dikkat etmek önemlidir: Antik Yunanlılar, kelimeleri, telaffuz ettikleri şekilde hecelemiştir. Bir kelimenin telaffuzu değişmişse, heceleme de değişmiştir. [İngilizce’deki] fiil olan “present(PreeZENT)” ile isim olan “present(PREsent)”ı düşünelim, ki bunlar benzer bir şekilde hecelenir ancak farklı bir şekilde telaffuz edilir. Grekçe'de, bu kelimeler telaffuzlarına göre hecelenir: “preezént” ve “prézent”. Eğer Grek toplumu, “going”i “gonna” olarak telaffuz etseydi, “gonna” olarak da hecelerlerdi. “To”, “two”, “too” gibi eşsesli sözcükler[homophones] farklı anlamlara gelmelerine rağmen, benzer şekilde hecelenirler.

İngilizce’de, sessiz harfler, sözcüklerimize hükmetme eğilimindedir. [Ancak] Grekçe’de, hükmedenler sıklıkla seslilerdir. Bu yüzden, dersin başlangıcına, Grek alfabesindeki sesliler ile başladık. Grekçe, kabaca İngilizce ile aynı beş sesli harfe sahiptir.

Harf	İsmi	Okunuş Örneği	Transliterasyon
Α α	alpha	“Ah”	A a
Ε ε	epsilon	“Eh”	E e
Ι ι	iota	“ih”	I i
Ο ο	omicron	“o”	O o
Υ υ	upsilon	“u”	Y y / U u

Tıpkı İngilizce gibi, Grekçe de seslilerin uzun ve kısa hallerine sahiptir.

KISA	UZUN
α -> “ah”	ᾱ -> “aah”
ε -> “eh”	η -> “eeh”
ι -> “ih”	ῑ -> “iih”
ο -> “o”	ω -> “ooh”
υ -> “u”	ῡ -> “uuh”

Alpha, iota ve upsilon’un kısa ve uzun seslide aynı biçimlerde yazıldığına dikkat edin. Ancak, epsilon ve omicron’un uzun seslisi, sırasıyla, eta ve omega harfleri kullanılarak yazılır.

Harf	İsim	Okunuş Örneği	Transliterasyon
Η η	eta	“eey”	E e
Ω ω	omega	“ooh”	O o

II. Üst Üste İki Sesli/Ünlü

Eski Yunanca konuşanlar, arka arkaya iki farklı ünlü sesliyi telaffuz etmekten kaçınmaya meyilliydi. Eğer iki ünlü/sesli birlikteyse, ya o çift ünlüyü/sesliyi bir(single) ses şeklinde telaffuz ederlerdi ya da çift ünlüyü/sesliyi tek uzun sesliye veya çift ünlüye(diphtong) daraltmayı tercih ederlerdi.

Bu ses değişiklikleri, bir tür alfabe matematiğine benzeyecek kadar düzenli: x seslisi + y seslisi = z seslisi sesi. Aşağıdaki ses değişikliği kuralları çok sayıda isim, sıfat ve fiil için geçerlidir. Bu nedenle, aşağıdaki kurallara hakim gerekir.

Özellikle:

Herhangi bir ünlü/sesli + ι veya υ bir diftong(çift ünlü) oluşturur.
α, ε ve ο ünlüleri/seslileri, bir diğerine daralır(contract).

1. Herhangi bir sesli + ι veya υ.

Bir sesli + ι diftong oluşturur. En yaygın örnekler aşağıdaki gibidir:

Diftong	Yazılışı	Okunuşu
α + ι	αι	“ay”
ᾱ + ι	ᾱι , genellikle ᾳ şeklinde yazılır	“aay”
ε + ι	ει	“ey”
η + ι	ηι , genellikle ῃ şeklinde yazılır	“eey”
ο + ι	οι	“oy”
ω + ι	ωι , genellikle ῳ şeklinde yazılır	“ooy”
υ + ι	υι	“vi”

Üç diftong durumunda ortaya çıkan ilk harfin altındaki kısa “ι” vuruşuna dikkat edin. Iota(ι) öyle yazıldığı zaman, buna IOTA SUBSCRIPT denir. Iota subscript sadece kendinden önceki sesli uzun ise ortaya çıkar.

Bir sesli + υ diftong oluşturur. En yaygın örnekler aşağıdaki gibidir:

Diftong	Yazılışı	Okunuşu
α + υ	αυ	“av”
ε + υ	ευ	“ev”
ο + υ	ου	“u”

2. Ünlü Daralmaları

Kısa ünlüler olan α, ε ve ο, yan yana yerleştirildiğinde, düzenli olarak, uzun ünlüye/sesliye veya diftonga daraltılırlar(contract).

α, ε ve ο + α daralması şu şekildedir:

α + α	ᾱ
ε + α	η
ο + α	ω

α, ε ve ο + ε daralması şu şekildedir:

α + ε	ᾱ
ε + ε	ει
ο + ε	ου

α, ε ve ο + ο daralması şu şekildedir:

α + ο	ω
ε + ο	ου
ο + ο	ου

– τὸ τέλος son –

Anahtar Terimler ve Kavramlar

OKUNDUĞU GİBİ HECELE
UZUN VE KISA ÜNLÜLER
DİFTONG
IOTA SUBSCRIPT
ÜNLÜ/SESLİ DARALMASI

Alıştırmalar

I. Büyük ve küçük harfli ünlüleri yazma alıştırması. Grek harflerini yazma rehberi için buraya tıklayınız: How to Write Greek. El yazısı kağıdı için de buraya tıklayınız: Lined Paper.

II. Aşağıdaki kombinasyonları gözden geçirin ve uygun bir şekilde tamamlayın.

α + ε =
ο + ο =
α + ι =
ο + ε =
α + ο =
ε + ι =
ε + ε =
ε + ο =
ο + ι =
α + α =
α + υ =
υ + ι =
ε + α =
ε + υ =
ο + α =
ο + υ =

Kaynak: https://ancientgreek.pressbooks.com/chapter/1/

Çeviren: Masum Gökyüz / masumgokyuz@gmail.com

Eski Yunanca Dersleri | Eski Yunanca Öğren, Antik Yunanca Dersleri, Grekçe